Dòng họ nào cũng làm khuyến học được

Học vừa là tiền đề, vừa là điều kiện cần và đủ, vừa là thượng tầng kiến trúc, thượng tầng cơ sở cho tư tưởng và hành động của bậc động vật thượng đẳng là con người!

Học để có Trí và Đức để làm người, để giúp ích cho đời mình, cho gia đình, cho xã hội, cho đất nước và nhân loại…

Dân tộc ta vốn có truyền thống hiếu học và từ xưa đã có nhiều hình thức khuyến học.

Cách đây nhiều triều đại cũng đã mở các kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình để chọn ra nhân tài giúp đất nước. Đặc biệt là thời Triều đại Lê Sơ (theo sử Việt Nam):

- Dưới thời Vua Lê Thái Tổ (1428) đã mở đầu cho các khóa thi để chọn nhân tài.

- Thời vua Lý Thái Tông (1442) các Tiến sỹ đã được khắc tên vào bia đá (Hiện nay vẫn còn lưu giữ 82 bia ở Văn Miếu Quốc Tử Giám).

- Đến thời Vua Lê Thánh Tông (1447) cũng mở các khóa thi hằng năm và tổ chức việc học mở rộng ra cả nước. Đặc biệt là thí sinh đạt được các học vị như Tiến sỹ, Thám hoa, Bảng nhãn, Trạng nguyên còn được nhà nước làm Lễ vinh danh rất long trọng, được trao Bảng Vàng và được cấp mũ áo, cân đai, rồi được các địa phương đón rước về địa phương “Vinh quy bái Tổ”.

Việc học là vô cùng quan trọng.

- Thánh hiền dạy: “Bần nhi cần học - Khả dĩ lập thân” nghĩa là nghèo mà chăm học dễ lập được thân. “Phú nhi cần học - Ích vinh kỳ danh” nghĩa là con nhà giàu mà chăm học dễ được vinh danh cả đời.

- Lê nin dạy: “Biển học là vô bờ” “Học, học nữa, học mãi”.

- Bác Hồ dạy: “ Non song Việt Nam có trở lên vẻ vang sánh vai được với các cường quốc Năm Châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công lao học tập của các cháu”.

Hiện nay Nhà nước cũng tổ chức ra nhiều trò chơi giải trí việc học như: “Đường lên đỉnh Olimpia”, “Ai giỏi hơn lớp 5”, “Ngược dòng lịch sử”, “Mặt trời bé con”…

Năm 1996 thì Nhà nước thành lập hội Khuyến học, từ cấp Trung ương, đến tỉnh, huyện, xã và dòng họ. Trong khi có nhiều hình thức khuyến học thì dòng họ làm khuyến học là phù hợp nhất, vì bà con cùng họ góp quỹ và để khen thưởng ngay cho con cháu nhà mình là dễ dàng hơn.

Họ sẽ họp lại cử ra Hội khuyến học của họ gồm 3 thành viên là: 1 Hội trưởng, 1 thư ký và 1 thủ quỹ, và có nghị quyết bà con trong họ cùng nhau góp cho Quỹ Khuyến học. Thành viên của Hội có thể Hội trưởng là vị trưởng tộc, còn 2 ủy viên có thể là 1 cụ cao lão, 1 vị cựu giáo chức hoặc 1 vị là cán bộ thì tốt. Sau đó từng chi tộc hoặc Hội trực tiếp đến từng nhà thu tiền và gửi vào tiết kiệm, hằng năm rút lãi để chi cho khen thưởng. Với hai hình thức khen thưởng:

1, khen thưởng cho gia đình hiếu học là nhà có cả cha và con hoặc 2-3 con cùng có thành tích học tập giỏi giang, thành đạt.

2, khen và thưởng cho các cháu kết quả năm học đạt danh hiệu là học sinh tiên tiến, học sinh giỏi các cấp và học sinh vượt khó học tập.

Danh sách trên do phụ huynh trình báo về Hội hoặc Hội trực tiếp đến trường xin kết quả năm học.

Khen thì có giấy khen của Hội (Giấy khen đặt in và có khung kính), Thưởng thì có thể là học phẩm hoặc là tiền mặt, chú ý khen thưởng với cả học sinh xa quê!

Dịp khen thưởng tốt nhất là dịp giỗ Tổ hằng năm. Cúng giỗ xong thì Hội tuyên dương khen thưởng đồng thời lại phát động bà con góp quỹ tiếp, đặc biệt là các hộ làm ăn khá giả, bà con xa quê và các đối tượng có lượng hưu.

Ở xã ta có dòng họ Nguyễn Văn và dòng họ Đỗ Xuân (Trần Xá), dòng họ Chu (Truy Đình) làm khuyến học nề nếp. Đặc biệt là họ Chu từ năm 2007 (đến nay là 16 năm) vốn quỹ đã có gần 30 triệu, đã khen thưởng cho 4 gia đình hiếu học và gần 200 lượt các cháu. Là được khuyến học từ dòng họ là rất tốt, được rất nhiều thành phần phấn khởi, ủng hộ. Thứ nhất: học sinh nào mà không thích được khen thưởng? Thứ hai: cha mẹ nào mà không vui khi con mình chăm ngoan. Thứ ba: dòng họ phấn khởi, vinh dự. Thứ tư: nhà trường được động viên trực tiếp và kịp thời cho phong trào thi đua 2 tốt. Thứ năm: Hội khuyến học xã có thêm thành tích khi tổng kết cuối năm.

Vinh dự, tự hào cho Văn Cẩm chúng ta có được danh nhân Văn hóa Kỳ Đồng- Nguyễn Văn Cẩm, lớp tuổi trẻ - hững thế hệ sau của xã ta cũng đã có rất nhiều người thành đạt trong phấn đấu học tập mà nên…

Chúng ta cần khuyến khích việc học tập cho con em hơn nữa, đặc biệt là từ các dòng họ.

Vì: Khuyến học là để khuyến tài.

Khuyến tài con, cháu ngày mai nên người.

Văn Cẩm, ngày 12 tháng 8 năm 2023
Cựu giáo chức Chu Sỹ Điều biên soạn
Điện thoại 0329.681.675